Blog 25 Pitou's Voyage Major COCKPIT RENOVATION ; Pacific - Mexico → Panama - Caribbean / Pitou's Reis Grote RENOVATIE KUIP; Pacific - Mexico → Panama - Caribbean

klik op de video ⇈

Instagram | YouTube | Subscribe Blog | Facebook

we gaan voor de tweede keer door het Panamakanaal - januari '24

Shelter Bay Marina - Panama 3 mei, 2024

Intro
– Shrrrrrr krakkkkkkkk... 'Machiel Machiel!,' schreeuwt Liselotte tegen het geraas in van de wind! 'De hele genua scheurt eraf...' We stampen op flinke golven en zitten midden in de Papagayo winden bij Costa Rica. 'Pffft dit hebben we niet bedacht en was niet voorspeld,' brult Machiel terug in de harde wind. Het voelt net alsof je in een horror film zit. Alleen dit scenario wensen we niemand toe. En als je er midden in zit weet je ook niet wat er verder nog gebeurd. We landen weer en Machiel probeert de gehavende fok in te rollen. Dat lukt gedeeltelijk gelukkig. Wel nog 'even' naar het voordek... Machiel hijst zich in zijn zwemvest en lijnt zichzelf aan met een lifeline. Want zo gaat dat áltijd als je naar het voordek moet, tenzij er echt weinig wind is. Met kloppend hart kijk ik toe, ook met zwemvest aan in de kleine kuip, klaar om mee te helpen. Deze harde ruk winden waren inderdaad niet voorspeld. De angst van iedere zeiler die in dit gebied moet zeilen. Op een gereefd grootzeil en onze kleine kotter fok, varen we verder...

Weer in de tropengordel
Maar voor we bij de Tropische wateren van Costa Rica zijn, moeten we daar eerst zien te komen. En er zijn nog heel wat oversteken onder zeegang te gaan op de Pacific en aardig wat zeemijlen, eer we op de Caribische zee zijn wat ons eerste doel nu is. Weer terug naar de andere kant van het Panama Kanaal.

Even terug in de tijd, want we lagen nog in Ensenada – Baja Californië, Mexico in december '23, daar eindigde ons vorige blog 24.
Het is altijd moeilijk om te vertrekken als je het ergens naar je zin hebt gehad. In Ensenada zijn we een half jaar geweest, dé plek om het orkaan seizoen af te wachten in de Pacific, die is van mei t/m november. We hebben een maand vertraging gehad vanwege een stag waar een steng van los was. Die moest uit San Diego komen en als we het gloednieuwe stag hebben geïnstalleerd willen we dan ook echt weg. De zee opgaan en weer op pad is altijd spannend, maar dit keer hebben we er allebei iets minder moeite mee. Wel gelijk een oversteek van 1.100 nm (nautical miles) richting La Cruz. Baja Californië, het schiereiland is eindeloos lang. En eenmaal onderweg, voelen we het langzaam ietsje warmer worden. 

we zijn weer op weg en het is heerlijk om weer te zeilen!- Pacific Ocean

Er kan al een fleece uit. De nachten zijn nog koel, maar overdag schijnt heerlijk het zonnetje. Het wordt een super fijne tocht met aardig wat wind en een ruime koers. Allebei genieten we, het eindeloze motoren in het Noorden kunnen we hopelijk achter ons laten. Genietend laten we onze gedachten gaan over de laatste weken in Ensenada. Met Fidelis, Joy en Flora, hebben we zulke mooie tijden gehad. Allemaal in Hawaii, Alaska, British Columbia, San Francisco en Mexico geweest veel leuke herinneringen met elkaar gemaakt. En nu gaat iedereen een ander pad op in de wereld... En al dwalend in vele mijmeringen halen we van het dek weer vliegende vissen af, ze zijn er weer. Dat betekent dat we weer in de tropengordel zijn, hoe heerlijk is dat.  We hebben het gemist om bij het opstaan en naar bed gaan bijna niks aan te trekken of uit te trekken! We komen na een oversteek van acht dagen aan in La Cruz.

een vliegende vis in het gangboord, we zijn weer in de Tropen! - Pacific Ocean

De eindeloze Mexicaanse kust, wat een lappen kust en zeemijlen verslinden we hier! En we smullen van Franse Baguettes en broodjes!
De kust van Mexico (Pacific kant) is eindeloos lang. We passeren meerdere provincies, zoals Baja Californië; Jalisco; Oaxaca en Chiapas. In vier oversteken komen we aan 2,110 nm bij elkaar op geteld, om Mexico achter ons te laten. Langs deze (West) Mexicaanse kust komen we erg leuke authentieke plaatsjes tegen. In de staat Jalisco bezoeken we La Cruz, waar we in een fijne Marina liggen (kijk bij where are we in ons blog, dan zie je waar) en Puerto Vallarta, dit is wel een wat toeristische plaats, maar met een leuke sfeer. We zijn hier met ons gezin eerder geweest in 2005. Onze oudste zoon Martijn van destijds 14 jaar, haalde daar zijn advanced duikbrevet en deed daarna (Machiel ook) een examen om met nitrox te kunnen duiken. Vanuit La Cruz pakken we een bus die ons naar Puerto Vallarta brengt. Erg leuk om herinneringen op te halen, als we daar rond lopen. De duikschool-van-toen is er niet meer.

leuk authentiek vissersdorp - Barra de Navidad Jalisco Mexico

Ook Barra de Navidad blijkt een leuk pittoresk kust plaatsje, in de staat Jalisco. Wij vinden het een verborgen juweeltje met rustige stranden, kleurrijke straten en authentieke Mexicaanse charme. Langs de waterkant zijn gezellige terrassen bij de lokale restaurantjes. Wij verblijven met Pitou in een kleine marina aan de overkant van het water. Je laat je in de marina ophalen door een watertaxi en die brengt je naar het plaatsje aan de overkant, een kleine tocht van vijf minuten. Heerlijk zwerven we door de vele kronkelende straatjes. Ook doen we inkopen, vooral verse groente en fruit.

– Ohhh wat is dit heerlijk, zucht Machiel genietend vanaf zijn ligstoel bij het zwembad. De Marina ligt bij een resort, waar je gebruik van mag maken van o.a het zwembad. En dat is heel fijn, even een stop na veel nachten op zee.

– Tring-tring-tringeling, klinkt het in de marina. We horen de bel van het drijvende 'Franse' bakkertje, een minuut later zien we hem aan tuffen. De verse nog warme croissants en ander bladerdeeg lekkers liggen in het bootje uitgestald. 

het Franse bakkertje in Barra de Navidad - Jalisco Mexico

Baguettes en pain, het is er allemaal. De eigenaar is een Nederlander (!) die ooit samen met zijn Canadese vrouw hier neer is gestreken, na een zeilreis vanuit British Columbia. Ze zijn ook cruisers geweest en die weten maar al te goed waar zeilers behoefte aan hebben haha. Vers warm brood staat vrijwel bij iedere cruiser op een hoge plaats, ook crew Pitou gaat ervan watertanden. Op meerdere plekken in de marina meert het bootje aan, ook bij ons. Heel leuk om in het Nederlands een praatje te maken op de steiger en alle prachtig uitgestalde lekkernijen smachtend te bekijken. Natuurlijk kopen wij baguettes en ook nog twee koffiebroodjes. Hun zoon Josh is ook een cruiser en een volger van ons op Instagram en hij heeft ons er op geattendeerd dat zijn ouders hier de drijvende bakker zijn. Hoe verzin je het, een Franse bakker in Mexico!

Omdat we moeten wachten op een weervenster voor de Tehuantepec winden, blijven we hier langer dan we eigenlijk wilden. En dat is geen straf. Heerlijk om met dit warme weer een duik hier te nemen in het zwembad en uit te rusten en op te laden voor ons volgende stuk van de kust van Mexico, een gebed zonder einde, wat is die kust lang!

op onze hoede voor deze wervelende winden!

Oef, nu is het oppassen 'geblazen'!

In dit gebied zijn de weer berichten heel belangrijk. Er zijn twee weersystemen die heel gevaarlijk kunnen zijn voor ons.

1. De Tehuantepec winden. 

Ahhh de beruchte Tehuantepec winden, ooit van gehoord? Ze zijn een ware rollercoaster voor zeilers op de Pacific! Picture this: je ligt daar met je schip, het zonnetje schijnt en ineens komt die wind als ongenode gast opdagen, als een Mexicaanse luchtmacht piloot... Deze beesten van winden zijn afkomstig van de smalle landengte, waar de Isthmus van Tehuantepec zich bevindt. Dit is een geografische doorgang tussen de golf van Mexico en de Pacific. Wanneer koude lucht uit het Noorden over de landengte stroomt, wordt deze versneld en samengeperst door de eigenschappen (orografisch effect) van de omliggende bergen. Dit zorgt voor een krachtige wervelwind die in die regio raast met een indrukwekkende turbulentie.

2.De Papagayo winden.
Als een soort verstoorde paradijs vogels komen deze winden aangesneld. Je verheugt je op een lekkere warme bries in deze contreien, maar niks is minder waar. Als een stel onbeleefde papegaaien komen deze winden aangevlogen, al schreeuwend en fladderend. Deze brutale winden, afkomstig uit de noordelijke vlakten van Honduras, Nicaragua en Costa Rica zijn het resultaat van een complex samenspel tussen atmosferische druk patronen en kenmerken. De drukverschillen tussen een hoge druk gebied in de Caribische zee en het lage druksysteem boven Zuid Amerika, zorgen voor een knal harde noordoostelijke wind die door de bergpassen en valleien wordt versneld en geconcentreerd. Bij zeilers zijn de Papagayo winden een grote uitdaging vanwege hun grote onvoorspelbaarheid en stormachtige woeligheid.

Het betekent dat we heel goed moeten navigeren om een veilige passage te hebben door deze bovenstaande brute winden. En dat lukt, gedeeltelijk... zoals je bij de intro al gelezen hebt.

Voor de Tehuantepec winden vinden we vrij snel een goed weervenster. Echt boffen want dat kan soms heel lang duren, vernemen we van andere zeilers. We maken de oversteek vanuit een ongemakkelijke ankerplek bij Huatulco (provincie Oaxaca). Prachtig blauw en helder water in de baai en heel veel toeristenbootjes met snorkelaars die het koraal willen zien. En ook nog vissers met hun netten. Kortom een krioelende, levendige maar krappe plek waar wij doorheen moeten manoeuvreren met onze lengte, om ook nog diesel te tanken. Het blijkt na het tanken niet makkelijk om er te ankeren. We merken dat het erg krap is en we worden meerdere keren weggestuurd. Niet een echt fijn welkom. Gelukkig is het maar voor één nacht en we verlaten graag deze benauwde baai, waar we vlak bij rotsen geankerd liggen. Heel vroeg de volgende dag tuffen we op de motor weg en hebben een redelijk rustige zee. 

Kerst outfit op de Pacific Ocean, haha :)

We vieren kerst op de Pacific, dit keer hebben we geen kerstboom(pje) opgetuigd omdat we toch op zee zitten. We krijgen een prachtig kerst cadeau want de Tehuantepec winden komen níet op bezoek. In alle rust motoren we, er staat hier of veel wind, of zoals nu géén wind, naar Marina Chiapas. De oversteek van 240 nm, waar we erg tegenop zagen is voorbij gevlogen en is zo mee gevallen. Wel vrijwel alles gemotord door weinig wind, dat is nou weer jammer. Ook misschien nog wat stroom tegen gehad, er hebben er 2 dagen en 2 nachten over gedaan. Marina Chiapas is een kleine haven bij de grens van Guatemala in de provincie Chiapas. Na deze laatste oversteek is Marina Chiapas de laatste Mexicaanse plaats die we gaan aandoen. Maar die winden is echt check ✔ die hebben we gehad!

Inklaren het hoort bij ons zeilersleven... dit keer met grote honden!
We worden in Marina Chiapas verwelkomd door een ongelofelijk spektakel van... roggen! Overal zien we deze dieren spectaculair omhoog springen en dansen op het water. We worden er helemaal vrolijk van. Krokodillen zijn hier ook, deze hebben we (helaas) niet gezien. Verboden om te zwemmen hier...

kunnen helaas niet zwemmen in de zee hier!

Spectaculair is ook onze aankomst. Je moet in elke Mexicaanse haven weer opnieuw inklaren, zo ook hier in Marina Chiapas. We worden opgewacht door militairen met honden! En dat moet per direct, dat inklaren. Met grote modderige boots (laarzen) en twee honden komen in militaire kleding dragende mannen je boot inspecteren. Waarop? We vernemen op drugs, en /of vluchtelingen, verstekelingen. Een andere autoriteit komt in de kuip samen met ons allemaal papieren bekijken, ook moet er van alles weer worden ingevuld. Dit papieren circus duurt voor ons in Mexico inmiddels al een half jaar! Iedere keer weer... Ze zijn echter bijzonder vriendelijk en dat maakt veel goed. We durven niet te vragen of de militairen hun boots uit willen uit doen, voordat ze op Pitou stappen. Als we kakkerlakken krijgen, eitjes in de modder van hun slobberige zolen, dan is het hun schuld! 

iedere keer weer opnieuw inklaren in Mexico, bureaucratie ten top - Marina Chiapas - Chiapas Mexico 

De autoriteiten zijn echt heel imponerend en we zijn iedere keer onder de indruk van hun handelingen en formele gedrag. Het haven personeel is echter bijzonder voorkomend en gelukkig minder formeel. Ze worden er heel blij van als je ook Spaans spreekt (zoals Machiel, ik een beetje...). Nadat het officiële gedeelte goed verlopen is, kunnen we ontspannen en hebben we er een heerlijke tijd. De marina heeft een klein zwembad en elke dag plonzen we meerdere keren in het blauwe water. Het is goed heet hier, dus de afkoeling is heerlijk. Ook ontmoeten we er andere leuke zeilers, de zeilers-community is hier ook hier weer heel gezellig aanwezig. We zien eindelijk in het echt de Duitse zeiler Nike met haar boot Carl, zij is een grote youtuber. We volgen haar al heel lang, al jaren vóór onze reis. Zo leuk om haar tegen te komen wat een fijne vrouw, zo stoer dat ze alles solo zeilt. We hebben boeiende gesprekken met elkaar. Alsmede treffen we de Nederlandse zeilers Sheila en Jan Karel met hun boot Gans aan, onze buren in de haven. Gans is een stoere ferro-cemente schoener van meer dan 21 meter. Een joekel! Deze zeilers komen uit het hotel leven en hebben ook voor een wereldreis gekozen. Zo inspirerend en bijzonder hoe iedereen tot dit leven op een zeilboot komt. Ieder heeft weer een ander verhaal. We hebben een gezellige tijd met elkaar en borrelen en eten op elkaars boot. Met een leuke club cruisers vieren we in Chiapas Oud & Nieuw. Proost op 2024, het jaar dat we weer door het Panama Kanaal gaan, terug naar de Caribische kant! Iedereen die hier op dit moment is, gaat een andere kant van de wereld op. Zo leuk om elkaars plannen te horen en de verschillende routes. Echt een moment opname van een groepje zeilers die letterlijk en figuurlijk alle kanten op gaan straks.

we kunnen in Puerto Madero geen gekoelde producten vinden! - Chiapas Mexico

Als je het terrein afwandelt kan je met een colectivo, is een gedeelte taxibus, naar een kleine stad. Het betreft Puerto Madero en we doen hier af en toe wat boodschappen. Het is dichtbij en een hele pure authentieke plaats. We vinden nergens een supermarktje met vlees in koelkast of vriezer, we gaan er wel in vijf naar binnen. Het is warm buiten en binnen de winkel is dezelfde temperatuur. Alle producten staan broeierig in de schappen en als je iets pakt zie je af en toe een beestje snel weg schieten... bêhhh. Ze rijden hier (naast auto's) ook nog met paard & wagen en een soort brommertaxi's, zoals op bovenstaande foto. Geen enkel gekoeld winkeltje is te vinden. Fijn om wel ongekoelde verse groenten en fruit te kunnen kopen, maar de keuze is beperkt. We merken dat we veel worden aan/na gestaard door de mensen ter plekke. Een hele bijzondere ervaring om hier te zijn geweest, ze zien hier misschien zelden niet-Mexicanen, het is ook een uithoek en een afgelegen plek.
We wassen alle gekochte spullen incl. het groenten en fruit buiten de boot even af. Je weet maar nooit of er een gezellig eitje van een kakkerlak graag bij ons aan boord wil komen. Tot nu toe zijn we nog vrij van deze creepy vieze insecten. Na even bij de marina office te hebben geïnformeerd, kunnen we ook met een colectivo naar Tapachula (spreek uit Taapaatsjoela), een grotere plaats op 30 km hier vandaan. We kunnen in Tapachula boodschappen doen bij de Wallmarkt (!) want dat is een veel  grotere stad. Heeéerlijk om weer eens door de Wallmarkt te struinen, dat is lang geleden, een wat grotere supermarkt met een non food afdeling ook nog eens. We hebben op korte termijn een oversteek en dan is het fijn dat we van alles kunnen aanvullen, zoals vlees, verse groenten/fruit en yoghurt etc.

Met moeite ingeklaard in Mexico (zie ons vorige blog 24) een half jaar geleden en de vele keren inklaren daarna, is het nu ook een uitdaging om weer uit te klaren.

een berucht gebied voor zeilers op de Pacific

We klaren uit, de brutale Papagayo winden ruïneren onze fok op weg naar Panama en wat zit er aan de haak?!
Wat maakt het uitklaren in Mexico nou toch zo ingewikkeld? Je moet langs vijf verschillende instanties, bureaucratie ten top hier in Mexico! En vervolgens moet je nog naar een hele andere plaats (op de grens bij Guatemala) om de tijdelijke invoer van je boot (TIP = Temporary Import Permit) op te heffen. We besparen je dit keer het uitgebreide verhaal, maar we zijn er twee volle dagen mee bezig geweest. En overal moet natuurlijk de portemonnee open worden getrokken. We hebben de Zarpe inmiddels binnen. De Zarpe is een kostbaar document voor ons, die je pas krijgt van de Port Captain, nadat je bij de douane en immigratie (en nog drie andere instanties) bent geweest. Het is het bewijs dat je netjes bent uitgeklaard. In elke haven daarna waar je in een ander land weer moet inklaren, vragen ze naar de Zarpe, een heel belangrijk document dus! De kermis van de militairen & honden vindt weer plaats en nu blijven ze, totdat we zijn vertrokken. De militairen willen ter plekke zien dat je na hun controle direct losgooit en wegvaart. Uitgezwaaid door Gans (zij gaan naar het hoge Noorden) en nog een paar andere boten kiezen we weer het ruime sop, na eerst getankt te hebben. Hopelijk met het huidige weervenster kunnen we de lelijke Papagayo winden goed doorstaan. We hebben een oversteek van 800 nm voor de boeg naar Panama.

We passeren de kusten van El Salvador en Nicaragua een flink eind uit de kust (zien geen land), maar wel enorme pods (groepen) dolfijnen, zo gaaf! Het is warm en broeierig aan boord, we zeilen met vol tuig en varen met de motor bij, want veel wind is er niet. Als we op de hoogte zijn van Noord  Costa Rica, worden de golven op oceaan meer onstuimig en rommelig. De wind wakkert aan. We reven het grootzeil voor de nacht en ook de genua staat uit. Maar dan gebeurd het. Sprakeloos zien we in vlagen van knetter harde wind (vanwege die lelijke Papagayo's – 35 knots wind) en scheurt de top hoek van onze genua zeker 10 meter naar beneden uit. Gelukkig kunnen we de genua met moeite indraaien, je blijft helaas wel grote repen flappend en klapperend zeil zien. De luiken moeten dicht, er komt veel (buis)water over.

onze genua aan flarden - Pacific Ocean

– 'Fffft een goed weervenster,' pruttelt Liselotte in de stuurhut, 'dit was echt niet voorspeld...' 'Hmmm nee,' zegt Machiel naast me en glimlacht. 'Hier lees je over in de zeilbladen,' giechelt Liselotte... 'en nou overkomt het ons!' We grijnzen naar elkaar, zo zie je maar dat deze winden plaatselijk zijn en oh zo onbetrouwbaar... Enfin, al eerder gezegd rollen we de kotterfok uit en zijn we blij met die tweede fok! Alle luiken dus dicht maakt dat we ons in een soort sauna bevinden... wat een hitte binnen! Maar kom op, we gaan naar Panama! En dan... in de avond horen we rrrrrrrtttttt, het is onze vislijn die uitstaat. We willen net beginnen met ons 'wachten-rooster' voor de avond en nacht. 
– 'Jeetje, dit is een kanjer,' roept Machiel opgewonden, 'misschien een grote tonijn of zo!' 

wat een knoepert van een wahoo! - Pacific Ocean

Na een gevecht van meer dan een uur, halen we de enorme vis binnen, samen trekken we die joekel over de railing naar binnen in de kuip. Hij was nog nauwelijks aan boord getrokken of de haak schiet zomaar uit zijn bek. We geloven het nog niet, hebben wij samen die kolossale vis binnen gehaald? Sowieso we staan paf... het betreft een geweldig grote wahoo, we schatten in dat hij zeker 25 kilo weegt. Een wahoo is een van de lekkerste tropische makreelachtige witvissen. Het staat bekend om zijn slanke lichaam, snelheid (dat hebben we gemerkt!) en smaakvolle vlees. Het heeft een stevige textuur en een milde lichtzoete smaak. Machiel is zo dapper en fileert de vis direct in prachtige filets. Hij vriest veel in, zoveel mooie stukken vis, we zijn de koning te rijk! We zullen hier nog maanden van eten, het laatste stuk wahoo eten we op Grand Cayman, samen met de crew van de Pananche. Maar dat vertellen we in ons volgend blog 26. We hebben in ieder geval nog nooit zo'n joekel gevangen, waar we zo lang van hebben kunnen smullen!

we ankeren in Boca Chica - Panama

Jaaaaaa we zijn in Panama en wie staan daar op ons te wachten!?
Na een beetje een ingewikkelde aanloop bij Boca Chica ankeren we bij een klein resortje. Lastig om de weg te vinden tussen de vele kleine eilandjes met ondieptes hier. We gaan heerlijk een héle nacht slapen, de volgende dag vroeg moeten we inklaren.

Bij het krieken van de dag laten we de dinghy te water en spurten we naar het haventje van Boca Chica. En wie staan daar op de kade? Ja hoor, de zus van Liselotte en de broer van Machiel: Pauline & Evert Jan (zij zijn ook een koppel!). Wat leuk om ze te zien, we hebben ons hier zo op verheugd. Inmiddels zijn zij hier alweer 10 dagen, wij hadden gehoopt iets eerder aan te komen. Maar je aankomst ergens valt altijd moeilijk te plannen, we zijn immers afhankelijk van het weer. Zo is dat in het zeilersleven, we kunnen het nooit precies aangeven. En Pauline & Evert Jan (hierna te noemen P&EJ) zijn ook zeilers en weten gelukkig heel goed hoe dat gaat. Geen enkele druk gaat er van hun uit, zo fijn. Het is zo ontzettend leuk om elkaar weer te zien! 

inklaren maar weer, dit keer in Panama!

We klaren in Boca Chica in en allereerst zien we de dokter en zijn maat met hun auto aankomen.  Bij het café schuiven we aan een grote tafel. Na wat vragen over onze gezondheid weet hij genoeg en we vullen daarna nog een paar formulieren in. Het is klaar en ze rijden weer weg. Zodra hij vertrokken is komt er een andere auto aanrijden. Een aantal keurig geklede mensen stappen uit. En met veel bombarie schuiven er vijf autoriteiten aan tafel in hetzelfde café aan een grotere tafel ook buiten op de veranda. Wij gaan tegenover hun zitten. Ook hier is het een circus van papieren. Een heel ritueel, waar we meer dan anderhalf uur mee zoet zijn. Als het klaar is, duwen we hun auto aan, die niet wil starten... Haha hilarische momenten. En ja, onze portemonnee is ook weer een beetje lichter...
Ondertussen hebben P&EJ best lang moeten wachten: 'Joehoe, we zijn klaar hoor, we komen er aan!'

inklaren bij de dokter - Boca Chica Panama

We lopen de helling op van het dorp naar boven, alwaar het hotel van P&EJ is. We ontbijten daar heel gezellig op een terrasje. Alle bagage mee en op naar Pitou.
Aan boord drinken we koffie (cupjes van hun!) en installeren zij zich met hun spullen in de punt van Pitou alwaar een tweepersoons kooi is. Allemaal lekkers en leuks hebben ze bij zich, van choco kerstkransjes tot 'de Linda' en mini stolletjes van Bart Jan (dank!). We voelen ons verwend en we vinden het erg gezellig dat we bezoek hebben. Het gaat allemaal heel makkelijk.

ontbijtje bij het hotel van P&EJ zo superleuk om elkaar weer te zien! - Boca Chica Panama

we schrijven onze namen er ook bij! - Boca Chica Panama

We gaan met z'n vieren de oversteek maken naar Vista Mar, een tocht van 240 nm. Daar doen we zo'n anderhalf etmaal over en komen er midden in de nacht aan (we hebben een abonnement op aankomen in het donker!). Gelukkig betreft het een haven die we al kennen, van onze heenweg. Het aanmeren gaat prima en we krijgen zelfs hulp van twee marinero's, 's nachts om 02.30 uur! Dat is nog eens fijn. We slapen allemaal een gat in de dag en we verleggen de boot naar een andere plek.
Het is overigens wel een moment om bij stil te staan, deze plek! Vista Mar is gesitueerd op zo'n 45 nm boven Panama City. En vanuit Vista Mar zijn we precies 2 jaar geleden  vertrokken naar Hawaii. Onze grootste oversteek tot nu toe, 4800 nm. Onze Pacific Loop (= Panama / Vista Mar - Hawaii - Alaska - British Columbia - VS - Mexico - Panama / Vista Mar) is hiermee rond, wat supergaaf, hiep hiep hoera!

hoera, we ronden onze Pacific lus in Vista Mar! - Panama

De binnenlanden en jungle van Panama zijn wonderschoon en we smeren ons in met blubber, uhh modderprut!
Wij hebben nooit de tijd genomen/gevoeld voor de binnenlanden van Panama. Het kwam er twee jaar geleden niet van. We hadden onze handen vol met de voorbereidingen van de grote oversteek naar Hawaii. Maar nu zijn P&EJ hier en het is zo leuk om iets met elkaar in de binnenlanden te gaan doen, voordat we op 20 januari door het Panama Kanaal gaan, want dat staat vast. We voelen nu wel de ruimte. En zo lief worden we getrakteerd door P&EJ op een jungle tocht naar het bergdorp El Valle de Antón. Dat niet te ver rijden vanuit Vista Mar en we pakken een colectivo vanuit een dorpje in de buurt. Na een uur of twee komen we aan in het centrum van het dorp. El Valle de Antón, in het algemeen El Valle genoemd, is een stadje van 7.600 inwoners in de provincie Coclé in Panama. Vanwege de hoogte in El Valle (600 meter) is het koeler dan in de Panamese laaglanden, lekker even iets minder warm. 

we verblijven in gezellige hobbit-achtige huisjes; aan het ontbijt - Valle de Antón Panama

Het betreft een lieflijk plaatsje waar een gezellige backpackers sfeer hangt. Eerst ploffen we neer op een terras en nemen een heerlijk soepje met kip en groenten, genaamd Sanconcho de pollo en een batida (een vruchten smoothie). Iedereen is weer opgeladen en we zijn klaar voor de hike naar een mooi hostel verscholen in de bergen. Na een heel vlak stuk lopen met onze bagage (rugzakken) komen we aan de rand van het dorp en klimmen we de berg op. We komen hijgend aan, na een flinke helling en gelukkig is daar op een prachtig plekje ons verblijf voor de komende 3 dagen. Tussen weelderige tropische vegetatie van groene bomen, palmen en mooie bloemen, liggen allemaal kleine twee-persoons huisjes. Echt genieten, we hebben zo'n soort hobbit huisje voor ons zelf en onze buren zijn P&EJ. Er breken heerlijke dagen aan van een lekker ontbijt met uitkijk op die mooie tropische omgeving en we zien 10-tallen kolibrietjes. In al hun pracht komen ze aan fladderen en als helikopters gaan ze omhoog en omlaag. We kunnen er uren naar kijken... 

een heerlijke hike naar de vulkaan - Valle de Antón Panama

Afgewisseld met hikes overdag, lekker lunchen en dan weer een stuk lopen, komen we deze dagen genoeglijk door. Er valt zoveel bij te praten met P&EJ, we hebben het heel gezellig het elkaar. Het is lang geleden dat we deze quality time samen hebben gehad en in wat een omgeving zitten we hier! We hiken over een bergkam naar een heel klein kapelletje en hebben een fenomenaal uitzicht op de krater van de vulkaan. Wow, wat adembenemend mooi! De volgende dag bezoeken we thermale baden.

na een flinke klim bereiken we de top van de vulkaan waar een kapelletje is, we hebben een adembenemend uitzicht
 op de krater - Valle de Antón  Panama

Een populaire attractie onder de bezienswaardigheden in El Valle zijn de natuurlijke Pozos Termales hotsprings in de stad. Deze warme mineraalrijke baden hebben een helende werking en daarnaast zijn ze een wonder voor je huid (daar rekenen we op!). Haha dat beloofd wat. Je krijgt bij de ingang verschillende potjes minerale modder per persoon en we smeren ons volledig in met het bruin-zwarte spul. We zien in een idyllische jungle-achtige omgeving een aantal baden met thermaal water incluis veel mineralen, de hotsprings hebben mosgroen-bruine kleur. Ons gezicht smeren in met het blubber masker en we hebben grote pret. Lekker in de warme baden en we hoppen van de een naar de ander. Veel lol met de drab overal (we gooien nog net niet met modderballen, lachen om elkaars moddermaskers en body's van 'klei'. Het voelt lekker smurrie-vies in de derrie. We hebben na het douchen allemaal een prachtig babyroze schoon huidje na het en voelen ons 10 jaar jonger, haha. Wat een heerlijk uitstapje is dit geweest, super bedankt Pauline & Evert Jan!

hahaha herken je nog wie, wie is? Bozos thermale baden - Valle de Antón Panama

Weer terug op Pitou zeilen we richting Panama City, nabij de ingang van het Panama Kanaal, waar we ankeren. Via de Panama Posse (een soort lidmaatschap) hebben we de agent Eric toegewezen. Hij zorgt voor de organisatie (veel papieren) en regelwerk, datum etc. Het is dezelfde agent die we twee jaar geleden ook hadden. We krijgen van Eric weer de vier grote landvasten (per landvast 40 meter!) en acht hele grote bol-fenders. Deze krijg je in bruikleen en later komt Eric die weer ophalen. Onze opstapper John komt aan boord en off we are to the Caribbean Side!

we gaan weer terug door het Panamakanaal (wat een knapperd 💗) - Pacific -> Caribbean  

 

Voor de tweede keer van onze reis maken we de Transit door het Panamakanaal! 
Door het Panamakanaal gaan is en blijft een spannende ervaring en weer voelen we 'gezonde' zenuwen. Nooit zullen we pretenderen dat we genoeg ervaring hebben en uitstralen met een-laconieke-houding: 'Dat wordt een fluitje van een cent!' Je weet immers nooit of het altijd maar goed gaat. Inmiddels hebben we heel wat verhalen gehoord via andere zeilers dat het met de stroom in de sluizen mis is gegaan bijv. door het vollopen van de sluizen en schade hebben. Het kan ook spaak lopen in de nauwe sluizen met die enorme vrachtschepen als ze vooruit varen en ook een enorme stroom veroorzaken. Het is niet zo simpel als je denkt.

we treffen dezelfde fijne maritime advisor aan als twee jaar geleden, Moises Trejos - Panamakanaal

Vroeg in de ochtend om 05.15 uur gaan we anker op en varen we naar de plek waar de maritiem advisor aan boord komt, een soort loods voor (zeil)jachten. De verplichte extra drie linehandlers zijn buiten de vaste crew Liselotte & Machiel (kapitein) aan boord. Pauline & EJ zijn er natuurlijk en John, een bevriende zeiler/opstapper en dat maakt het met Liselotte erbij tot vier linehandlers, wat verplicht is. Tot onze grote verbazing stapt Moises Trejos (onder zeegang) weer aan boord, de maritime advisor die we ook op de heenweg hadden! Wat een toeval, dit is zo'n leuke en fijne man. De zenuwen zetten we van ons af, met Moises en ons hele team komt het helemaal goed. Alles gaat gesmeerd, wel is er veel meer werk te doen dan op onze heenreis door het Kanaal. 

Pitou in vol ornaat met de bolfenders en de enorme landvasten aan dek - foto gemaakt door een volger van ons op instagram - we varen de Mira Flores Locks in - Panamakanaal

We gaan als enige jacht door de sluizen, samen met een grote knaap van een vrachtschip. Je gaat als jacht achter die joekel liggen, met vier lijnen (twee aan bakboord en twee aan stuurboord; voor en achter) naar de kant toe. Er worden lijnen naar je gegooid met een zogenaamde monkeyfist. Dat is een keihard balletje die daardoor meer richting geeft als ze hem gooien vanaf de wel 25 meter hoge wallen van de sluizen. Wij vangen de vier monkeyfists op, pakken de lus en knopen een paalsteek om onze lange lijnen heen. Dan trekken ze vanaf de wallen de landvasten weer naar boven en vast lig je. 

monkey fist - Panamakanaal

een ontroerend moment als je bijna weer in de Caribische wateren bent 'aan de goede kant' - Gatún Locks Panamakanaal 

Dit alles is niet nodig geweest op de Transit van twee jaar geleden. Omdat we toen in het midden lagen met twee jachten aan weerszijde van ons, die dit werk deden. Wel leuk om ook deze andere ervaring te hebben meegemaakt, het vangen van de monkeyfists. Het wordt een fijne dag, waarop we naast het 'werk' een lekkere homemade appeltaart serveren en een zalige kerry ragout met rijst en salade. Erg grappig om nog te vermelden is dat onze linehandler John erg bang was voor het eten bij ons aan boord. Hij had eigen drankjes bij zich en van het eten verwachtte hij friet met een enorme berg mayonaise. Hij dacht dat alle Dutchies altijd en overal friet met mayo eten. Haha wat hilarisch! Maar met de zusjes Liselotte & Pauline aan boord, zou dat zo maar gekund hebben, allebei mayo freaks. Maar nee, dat hebben we echt niet bedacht om nou dat te serveren...

het wordt een soepele transit door het Panamakanaal dankjewel allemaal, we waren een fantastisch team!

We zijn weer in de Caribbean, Fort Sherman, en terug in Shelter Bay Marina!
Heerlijk om weer terug te zijn in Shelter Bay Marina (SBM). Er is een zwembad en met z'n vieren plonzen we elke dag in het warme badwater. Panama is snikheet en droog in deze tijd (januari/februari) van het jaar. Het zwembad is niet gekoeld hier, maar dat doet de pret niet deren. Het droge seizoen loopt van november t/m mei en daarna heb je het regen seizoen. En de regen komt met bakken naar beneden. Natuurlijk ook in het droge seizoen komen er flinke buien, het is niet voor niks zo prachtig groen hier.

De SBM ligt op het terrein van Fort Sherman midden in de jungle. Fort Sherman is een voormalige Amerikaanse leger basis aan de Atlantische kust van Panama. De basis werd opgericht in 1911 en werd tot 1999 gebruikt door het Amerikaanse leger. De basis heeft meer dan 80 jaar lang gediend als een belangrijke militaire installatie. De basis speelde een belangrijke rol bij de verdediging van de Panamakanaalzone tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog. Het werd echter gesloten als onderdeel van het Panamakanaalverdrag. Tegenwoordig staat het gebied bekend als het Fort Sherman Joint Training Center en wordt het gebruikt voor verschillende doeleinden, waaronder natuurbehoud, onderzoek en training. En het is nu volledig in handen van de Panamese autoriteiten. Je ziet er veel (Panamese) militairen lopen, ook zijn er meerdere controle posten, voor dat je in SBM bent.

ademloos luisteren we naar Carlos, onze eco-gids - jungle Panama

We gaan samen met P&EJ begeleid door Carlos, een eco-gids hier, dieren spotten in de jungle. Bij Fort Sherman zijn er veel oude bunkers die we kunnen bekijken. Deze zijn inmiddels compleet overwoekerd en één geworden met het oerwoud. Carlos heeft interessante verhalen over de bunkers. We hangen aan zijn lippen en aanhoren zijn verhaal. Hij weet veel en vertelt en vertelt... De rest van de tijd, uren verder verslapt onze aandacht wat haha. Ondertussen hebben we nog helemaal geen dieren gezien, ja die blijven natuurlijk ook weg met al dat gebeuzel... maar het was een prachtige wandeling door de jungle en Carlos had oprecht interessante informatie. Veel mooie palmen en andere bijzondere bomen, waar Carlos natuurlijk alles over weet. Ooit gehoord van de Panamaboom? (Wij niet). 

dineren in het restaurant bij Shelter Bay (laatste avond...) - Panama

Het fenomeen Mister Ranger en zijn shuttlebus, afscheid nemen is nooit leuk!
SBM ligt, al eerder genoemd, nogal afgelegen in de jungle. Er is hier buiten Fort Sherman en wat militairen, niks. Op het terrein van de marina heb je een (duur) hotel, een restaurant, pool, de zeilmakerij (waar we onze fok laten maken!), een winkeltje met wat boot spullen en een minisupermarkt. Ook een aantal autoriteiten zijn er gevestigd zoals de immigratie en de Port Captain. De minisuper is heel klein, je kan er van alles krijgen maar wel is het er wel wat prijzig. Ze verkopen er heel lekker vers stokbrood en yummy kaneelbroodjes, vooral dat stokbrood halen we er geregeld! Aan de rand van de jungle tegenover de zeilmakerij, is een fruit/groente stalletje gevestigd van lokals. Daar kopen we tussendoor verse spullen. Gelukkig heeft de marina een goede service van de shuttlebus naar het winkelcentrum van Quatros Altos in Colon. Twee keer per dag rijdt deze bus, gereden en beheerd door Mister Ranger met zeilers naar dat centrum. Op een intake lijst, gecontroleerd door Mister Ranger, neem je (gratis) plaats in de bus. Samen met P&EJ gaan we boodschappen doen, maar oei we worden terug gefloten door Mister Ranger, per boot mogen maar twee personen mee. 

P&EJ klaar voor vertrek naar Colombia, Mister Ranger bij de shuttle bus - SBM Panama

Omdat het niet zo druk is laat hij ons voor deze ene keer met z'n vieren gaan. Maar dat is de enige keer dat we met z'n allen boodschappen hebben gedaan, daarna altijd twee aan twee. Het is vaak druk in de bus, door sail-around-the-world-rally's, in een keer veel boten in de haven. Veel cruisers gaan vanuit SBM door het Panamakanaal richting de Pacific en gaan enorm spullen inslaan, voor de ellelange oversteken op de Pacific (daar weten wij ook alles van...). De bus maakt z'n vertrouwde 'stops' en het is binnen in de bus (met airco!) altijd een kakofonie van geklets tussen alle zeilers. De eerste 'stop' is bij de wasserette, als een zeiler z'n was wil brengen, of de tandarts! Op de terug weg neemt de bus dezelfde route en pikt degene de was weer schoon en gestreken mee, wat een gemakkie. En de zeiler die naar tandarts moest komt soms met een dikke kaak weer terug in de bus ahhh... Er gaat dan altijd een zucht door de bus, niemand wil in die schoenen staan en gedoe met z'n gebit. Bij de daaropvolgende 'stop' zijn wij vaak uitgestapt: 'Novey's'. Dat is een soort kruising tussen de Blokker en Praxis. En de eindstop is bij de grote supermarkt keten: de REIJ. Je doet je boodschappen en twee uur later worden allemaal weer opgehaald door Mister Ranger. Teveel boodschappen halen is niet de bedoeling, dan moet je van Mister Ranger een taxi terug pakken. Een tas of vijf, mag nog net.

Daaaaag lieve Pauline & Evert Jan, we hebben genoten van jullie bezoek! - SBM Panama

Samen met P&EJ drinken we geregeld batida's (smoothie van fruit), cocktails, lokaal bier en genieten we van het zeilers leven. We proeven met elkaar lekkere Panamese maaltijden in restaurantjes en koken de sterren van de hemel in het kombuis van Pitou. Iedereen maakt er weer een mooie hap van. Even een kleine greep uit alle lekkernijen: EJ bakt heerlijke steaks met knapperige gebakken aardappeltjes en salade, schoon op!; Pauline maakt een overheerlijke gadogado, om je vingers erbij af te likken!; Machiel maakt krokante pappa's frieten (jaaaa met heleboel mayo) met onze zelf gevangen wahoo, yummy!; en Liselotte heeft een appeltaart gebakken en een kostelijke kerry ragout gemaakt op de Panama transit, lekkerrrrr!

Na drie heerlijke weken bij ons aan boord nemen we afscheid van P&EJ, we gaan jullie missen! Zij stappen op de shuttle bus naar Quatros Altos en gaan daarna richting het vliegveld. Wat een fantastisch vooruitzicht dat ze Colombia gaan verkennen, wij hebben er ook een geweldige tijd gehad, zie ons blog nr. 18 & 19.  Altijd een momentje hoor, wij hebben in ieder geval erg genoten van hun bezoek aan ons.
Goede reis lieve P&EJ naar Colombia, tot ziens weer in Nederland!

Pitou op de werf, voor een grote make-over van de kuip - SBM Panama

Onze kuip krijgt een grote metamorfose, wat een enorme ingreep; en gezelligheid rond de pool!

Na het vertrek van leuke mensen is het altijd een beetje moeilijk en hebben we even tijd nodig om weer onze draai vinden. Veel gelegenheid om erover te mijmeren is er niet, omdat Pitou uit het water gaat naar de bootwerf. Er moet veel werk gedaan worden en we hebben er ongeveer een maand de tijd voor. Gelukkig kunnen we gewoon slapen aan boord en gaan naar de wc van de haven die airco heeft! Het is overigens ook superfijn om 'gewoon' even te zitten en te lezen op die plee met een boek. Lekker in de koelte en even uit de hitte en van de boot af hahaha. 

met Noor van de Indigo familie - SBM Panama

Wat heel leuk is van de Shelter Bay Marina is dat er veel cruisers komen. Waarvan we aardig wat boten kennen. Meerdere soorten cruisers hier, degene die naar de Pacific gaan door het Panamakanaal en degene die vanuit Colombia naar de San Blas eilanden gaan en op doortocht zijn naar Bocas del Toro allemaal aan de Caribische kant van Panama. Maar ook zoals wij, om straks weer naar het Noorden te gaan richting de Atlantic. Zo komen we de catamaran Indigo tegen met een energieke familie aan boord. Hun leuke dochter Noor komt vaak even buurten bij ons aan boord en maakt schattige tekeningen, armbandjes en andere friemeltjes (voornamelijk voor Liselotte haha). De ontmoetingsplek is vaak het zwembad, iedereen wil meerdere plonzen per dag in de pool. Ook wij, even van de stoffige en hete werf af. 

superleuke tijden met de crew van: boven Charlotte & Paul van Quelinda; onder de Belgen An & Thomas van Aspro

Een erg gezellige tijd hebben we nog met de Belgen van de Aspro en de Nederlanders van de Quelinda. We borrelen en eten gezellig met elkaar, wisselen verhalen uit en genieten van elkaars avonturen. Eveneens komen we de Pinta (een Van de Stadt 40ft) tegen met Marianne & Maarten en hun twee zonen Daniel en Matias. Zij doen ons zo denken aan vroeger, de wereldreis met de jongens... stiekem soms een beetje heimwee naar die tijd. Dat komt goed, als je zo de volgende paragraaf leest... want toeval bestaat niet :)

Maarrrr ondertussen moeten er ook veel klussen gedaan worden.
Aan onze kuip ergeren we ons al een lange tijd. Er is veel roest en bij de luiken zitten gaten! Dat kan zo niet langer. Dit karwei is blijven liggen, nadat we op Aruba vier jaar geleden al het teakhout van het dek hebben verwijderd. We hadden toen geen tijd om ook de kuip er nog bij te doen, het was echt een project apart. Daarna hebben we ook geen ruimte en tijd gezien om aan deze grote ingrijpende renovatie te beginnen. Maar nu... moet het maar. Het meeste van deze klus neemt Machiel op zich. Ik ben van de ondersteuning zoals koken en de afwas.

kuip op z'n ergst: links heeft Machiel een deel van het brugdek weggezaagd; rechts nieuw stuk brugdek ingelast -
SBM Panama

Om een lang verhaal kort te maken dit is wat Machiel heeft gedaan in de kuip:

• alles ontroest;

• al het teakhout verwijderd van banken en vloer in de kuip;

• gaten gelast, in de achter kuip banken;

• kuip vergroot met extra bank, door nieuw stuk in te lassen;

• nieuwe patrijspoorten / ramen geplaatst, in het nieuw gelaste stuk;

• nieuwe luiken gezaagd en geplaatst;

• romp in de anti-vouling gezet

• plekken op de romp bijgewerkt

• gangpaden geverfd

• 7 kussens genaaid voor in de kuip + alle voorraden gechecked en aangevuld (Liselotte)

links de oude situatie; midden de gerenoveerde kuip; rechts nieuwe kuip met kussens! - SBM Panama

BRAVO, hier heeft Machiel een volle maand keihard aan gewerkt in de verzengende hitte en wat een geweldig resultaat, ik ben zo trots op hem!!! Voor meer beelden van de metamorfose kijk naar onze video, klik bovenaan ons blog. Daar zijn alle tussenfases in te zien van de make-over. Ik ken echt niemand die dat Machiel nadoet, zelf zo'n heel project uit voeren. En al die las klussen hmmm alleen Erik in Alaska met zijn schip Bagheera misschien, maar daar staat de airco buiten altijd aan haha. We zijn er heel erg blij mee, het is een plek waar nu met veel plezier kunnen zitten, eten, borrelen, lezen etc. 

Nadat we Aspo hebben uitgezwaaid, zij gaan de Pacific op en Quelinda, zij gaan naar het eiland Providencia (Colombia) in de Caribische zee, hebben wij een wel heel bijzondere ontmoeting....

ons vorige schip Lotje Twee, hier op de Rio Dulce in Guatemala, op onze eerste wereldreis met onze jongens - in 2000

onze zonen Martijn (rechts) destijds 9 jaar en Bart Jan 7 jaar, met Lotje Twee op reis - in 1999 

Wat een toevalligheid, we zien ons vorige schip en hun crew en eindelijk zien we een...?

Toeval bestaat niet zegt men wel eens... Nu we denken in dit geval dat het werkelijk zo is. Twee jaar geleden, in 2022 waren we ook in de Shelter Bay Marina, we gingen toen voor het eerst door het Panamakanaal. En toen bleek dat Lotje Twee, ons vorige schip, op twee dagen daarvoor in SBM had gelegen! 'WAT???,' dachten we toen... 'hoe is dit mogelijk, zo dichtbij en elkaar niet gezien!' Lotje Twee had in 2022 andere eigenaren, een Brits jong stelletje. Ze maakten een zeilreis van een jaar, vertrokken uit de UK en maakten een rondje Atlantic. En in januari '22 waren ze via Panama op weg naar Guatemala. We hebben elkaar dus net gemist, op twee dagen na...

En welk toeval hebben we nu gehad? We krijgen een tweede kans!
In januari '24 als wij net onze tweede transit van het Kanaal hebben gehad (Pacific ➙  Caribbean), treffen we Lotje Twee alsnog aan! 'WAT???,' juichen we elkaar nu toe! We geloven het niet... maar kijk naar de foto's, het is echt waar. We ontmoeten de Lotje Twee nu tóch hier in Panama, in Shelter Bay. De Britse Kate en de Fin Niklas zijn een jong koppel die opnieuw een wereldreis met Lotje Twee maken. Zij zijn de nieuwe trotse eigenaren van ons vorige schip. Het schip heet nu Norsu (Fins voor olifant). Zij hebben het plan om te gaan door het Panamakanaal de Pacific op en willen via Frans Polynesië naar New Zealand en Australië. En natuurlijk gaan wij hier in SBM bij ze langs en zij zijn nieuwsgierig naar Pitou!

Wat een toeval, we ontmoeten de Norsu (onze vroegere Lotje Twee) met hun trotse nieuwe eigenaren  - SBM Panama

Kate & Niklas en hun Norsu, het schip is nog bijna hetzelfde als toen, van binnen en buiten! - SBM Panama

 

Het is zo ontzettend leuk om Norsu van binnen te zien, veel mooie herinneringen komen bij ons op. We hebben een geweldige tijd met ons gezin gehad aan boord van dit schip en vele ontroerende momenten. Het zwemplatform en het kruidenrek in het kombuis, homemade by Machiel etc. zijn er nog. We zien een andere bekleding op de zit-gedeeltes, het ziet er gezellig uit. Er wordt goed voor het schip gezorgd en dat is zo fijn om te zien! 

Een paar dagen later zwaaien we ze uit en daar gaan ze hoor. Gewapend met de dikke bol-fenders en de lange bekende lijnen die al op zoveel boten voor hun gediend hebben! Het is nu jullie beurt om door het Panamakanaal te gaan... We wensen dit fanatieke en leuke stel fair winds en een prachtige reis toe.

Op de vele wandelingen door de jungle achter SBM spotten we veel dieren. Maar we willen zo graag een toekan zien! Van iedereen horen dat er veel toekans zijn, en wij treffen die iedere keer niet... Wel komen heel wat (brul)apen tegen die een enorm kabaal maken en eigenlijk maar kleine rakkers zijn. Er sluipen door het bos ook veel wasberen. Een speciaal soort, namelijk de krabbenetende wasbeer, het is een leukerd om te zien. Alsmede spotten we ettelijke agoeti 's. Dat is een reuze marmot en heeft de maat van een kleine hond. En eveneens vogels zoals de Grietjebie, een fel geel vogeltje die eigenlijk de 'Grote Kiskadie' heet. We hoorden en zagen deze vogel veel in Suriname en het is een tropische zangvogel. Als die zingt dan hoor je 'grietjebie', een hele herkenbare roep. Helaas zien we geen luiaard, het lievelingsdier van Liselotte. Dat zijn zulke grappige dieren, jammer maar helaas. Gelukkig hebben we ze veel gezien in Suriname en Colombia. 

Op de laatste dag, het heeft zo moeten zijn, spot Liselotte een... jaaaaa een toekan. Eindelijk hè hè, heel blij mee. Nu kunnen we vertrekken :)

De dieren die we treffen (met klok mee): gekraagde Aracari toekan; Midden-Amerikaanse agoeti; Panamese witkopkapucijn; krabbenetende wasbeer (Procyon cancrivorus); Pucheran specht - jungle Panama

We gaan weer verder, na drie maanden Panama, van al het bekende weer afscheid van nemen. En waar gaan we naar toe - onze plannen?

Aan de rand van de haven, aan de jungle zoom staan soms Kuna vrouwen met hun kleine kraam. Ze komen uit Kuna Yala - de San Blas eilanden. Ze verkopen allerhande gekleurde stoffen en hun mola's. Mola's bestaan uit verschillende lagen textiel met fleurige uitgeknipte patronen, gemaakt door de vrouwen. Ik heb een hele lap met wel 10 mola's al eerder gekocht. De vrouwen zien er iedere keer prachtig en zo kleurrijk uit. Liselotte houdt ook erg van hun zelf gemaakte kleurrijke armbandjes, het is echt een bezoekje waard. En even kletsen met de vrouwen, ze zijn altijd heel vriendelijk. We begrijpen elkaar met handen & voeten en moeten ook om elkaar lachen. Liselotte zal nog vaak deze momentjes terug denken. Van al het bekende moet je telkens weer afscheid nemen en dat blijft moeilijk...

Liselotte gaat deze momenten 'onder vrouwen' missen... - Kuna vrouwen van de San Blas eilanden Panama

We zeggen ook gedag tegen van Mister Ranger. Deze man heeft ons vaak geholpen bij allerhande zaken. O.a. met de koop voor de stof van de kussens en matrassen voor de (nieuwe) kuip, bij een winkel in het centrum van Colon. Daar moet je niet alleen naar toe, beter van niet. Colon is erg crimineel en Mister Ranger kent de weg en weet waar het veilig is. Hij heeft er veel contacten en hij onderhandelde/vertaalde voor ons in de winkels t.a.v allerlei benodigdheden voor onze boot. Super fijn, daar hebben we echt veel aan gehad. Zeker wel 50 keer hebben we in de shuttle bus gezeten naar het winkelcentum Quatros Altos in Colon. Het is een geweldige service geweest van de SBM, die shuttle bus. We nemen afscheid van Mister Ranger, als laatste heeft hij ons ook naar Colon gebracht en weer opgehaald bij het uitklaren. Super!

bye bye Mister Ranger van de shuttle bus - SBM Panama

uitklaringsproces weer, we gaan naar Kaaiman Eilanden! Links bij de Port Captain en rechts Immigratie - Panama

Onze plannen voor de komende tijd!
In het kort: we gaan naar het Noorden! Allereerst gaan we naar de Kaaiman Eilanden. Een tocht waar we flink tegen op zien vanwege de heersende winden die NO zijn, dus dat wordt een aan-de-winds-koers. Hopelijk net (scherp) bezeild. De Caribische zee staat bekend als een 'klotsbak' met hoge golven vooral in deze koers. Tot nu toe hebben we op de Caribische zee meestal de wind in een ruime koers gehad, dat is veel aangenamer, vooral de golven zijn beter te nemen. 

Na de Kaaiman Eilanden weten we het nog niet precies, welke kant we op willen. In ieder geval gaan we naar Cuba we zullen we het grote eiland westwaarts of oostwaarts passeren.
De Kaaiman Eilanden, Cuba... we zijn heel erg benieuwd, spannend om weer nieuwe landen aan te doen!

WORDT VERVOLGD!

🍹 Saludos vanuit een zonnig en warm Panama,

LISELOTTE & MACHIEL

Wist je dat...
* Machiel een handig opstap trapje (zie foto onderaan blog) gemaakt heeft van hardhout. Erg fijn want Pitou heeft een hoog vrijboord! Wij kunnen er overigens moeiteloos op... maar sommige mensen niet. Zoals douanebeambtes en honden haha

* we overal weer pelikanen zien
* we de dynamo hebben vervangen van de motor. Evert Jan heeft een nieuwe meegenomen uit Nederland die we geïnstalleerd hebben. Zo fijn! 
* we veel Kaapse bessen (zie foto onderaan blog) gegeten hebben in Panama. Die zitten in een zo'n plastic bakje waar je ook aardbeien in ziet. In Nederland zijn ze vaak te krijgen met de Kerst dagen. Ik vind het altijd net lampionnetjes of prachtig 'verpakte' bonbons! De bes groeit ook in dat mooie lampionachtige omhulsel. Bij een feestelijk Kerst toetje (met een klein beetje poedersuiker), hebben we ze vaak gebruikt. Maar hier in Panama zitten ze zonder dat prachtige omhulsel, minder deftig met z'n allen in zo'n plastic bakje. Wist je dat er meerdere namen voor deze smakelijke gele bes zijn? Te weten: Ananaskers; Goudbes; Kaapse Kruisbes en Physalis. Wij zijn er gek op en hebben bakken ervan verslonden, ook omdat ze heel betaalbaar waren. Voor een bakje Kaapse bessen betaalde we $2.95. In vergelijking tot bijv. witte druiven bij de REIJ van $10... Die koop je dus niet. Wij hebben al in geen jaren aardbeien of asperges gegeten, allemaal niet te krijgen en die missen we echt!

* de Mexicaanse vissers gebruiken kilometers lang lijnen om te vissen. Die zijn in een netwerk met elkaar verbonden via allerlei boeitjes. Als je in zo'n gebied binnen vaart dan krijg je geheid een lijn in je schroef of onder je kiel. We zijn in deze longliners vaak in verstrikt geraakt, je ziet ze namelijk altijd te laat of niet. Heel vervelend. Vaak hebben we de dikke nylon lijnen moeten doorsnijden  om los te komen. We hebben de lijnen ook in de schroef gehad, tjonge tjonge wat een nylon-weerwar zat om de schroef toen we in Panama uit het water gingen!  
* je wel gelezen hebt hoe vaak we hebben moeten in/uitklaren. Dit proces heeft veel tijd in beslag genomen en omdat we in Mexico dit proces wel 5 keer hebben gehad en daar bovenop Panama, was dit soms niet altijd leuk. Super mooi is onze manier van sustainable reizen, maar met je schip gaat het wel heel anders dan als je met een vliegtuig reist. Wij vallen onder de Maritieme autoriteiten en die procedures kunnen lang zijn

* elke keer als we in de shuttlebus van SBM zitten, rijden we langs de gevangenis in de sloppenwijken in Colon (zie foto onderaan blog). Als je die gevangenis ziet, wordt je heel droef gestemd. Jongens wat een vreselijk afbraakgebouw. Het staat bekend als Centro Penitenciario La Joya. Het is een van de grootste gevangenissen in Panama en heeft een beruchte reputatie vanwege overbevolking en veiligheids-problemen. Er zijn regelmatig uitbraken van ziektes en omdat de gevangenen er zo hutje-mutje zitten, zijn inmiddels al veel doden gevallen. Mister Ranger heeft ons verteld dat er al meer dan 30.000 doden in die gevangenis zijn omgekomen. Vanwege ziekte uitbraken en opstanden van de gevangenen en de bevolking vanwege de erbarmelijke omstandigheden. Naast de gevangenis is een kerkhof... zo akelig. Overigens is heel Colon verschrikkelijk, het is één grote sloppenwijk. Alsof er oorlog is geweest. Schandalig dat zo'n rijk land als Panama (grote inkomsten door het Panamakanaal) niks aan de toestanden in deze stad doet! 

* iets luchtiger onderwerp: Liselotte mept veel vliegen op de bootwerf. We staan met Pitou ook niet ver af van een grote afval bak, nou dan weet je het wel. Het zijn van die plakvliegen die op je glas zitten, je neus, je arm. Pfft we worden er gek van. Maar met één pets heeft ze er soms vijf te gelijk haha
* Als laatste punt nog even over de bootwerf van Shelter Bay Marina. We hebben hier echt heel fijn gestaan met Pitou. Een hele prettige plek om te klussen en het personeel is aardig, zeer kundig en professioneel. En die pool na het klussen, is zo fijn!

nog een keer die prachtige kuip van ons, we zijn er zo blij mee!

een handig homemade opstapje voor ons schip! - SBM Panama

elke dag beginnen we de dag met fruit, wat-er-te-krijgen-is, eten veel Kaapse bessen - Panama

feestje in de marina, allemaal kinderen dansen en zingen - Panama

we rijden altijd langs de gevangenis in Colon met de shuttle bus, een vreselijke aanblik...  - Colon Panama